Een nieuwe kaart van de afvalstoffenmaatschappij OVAM geeft per adres aan of er een risico op bodemvervuiling is. Ook bij particulieren kan een bodemonderzoek of sanering nodig zijn, maar doorgaans moeten ze niet opdraaien voor de kosten.
Voor vervuilde gronden kunnen er bepalingen of adviezen zijn.

De Vlaamse afvalstoffenmaatschappij OVAM heeft een interactieve kaart gepubliceerd die niet alleen toont welke gronden potentieel vervuild zijn, maar ook om welke verontreiniging het gaat. U kunt die gebruiken om de situatie van uw kavel op te zoeken.

‘De kaart brengt anderhalve eeuw industriële activiteiten in beeld en is uniek in Europa. Ze kwam tot stand door intensieve samenwerking met de lokale besturen, die weten waar fabrieken of stortplaatsen zijn geweest’, zegt Jan Verheyen, de woordvoerder van OVAM. ‘Naar ongeveer 60 procent van die gronden is al onderzoek gedaan.’
De essentie

U kunt uw adres ingeven op bodemkwaliteit.be om uit te zoeken hoe het gesteld met de bodemkwaliteit van uw kavel. De informatie over publieke verontreiniging, zoals door bedrijven, verenigingen en op sportterreinen, is voor iedereen consulteerbaar. Die over privégronden is alleen toegankelijk als de eigenaar zich identificeert met de eID of de aanlogapp Itsme.
Voor de meeste gronden is geen info beschikbaar. Wat betekent dat?

Mogelijk moet dat later alsnog gebeuren, als u zelf een nieuwe verontreiniging veroorzaakt, zoals door een lekkende ondergrondse stookolietank.
Welke gronden zijn wel ingekleurd?

Dat zijn gronden met een historisch risico op verontreiniging. Het gaat onder andere om gronden waar een fabriek, tankstation, garage, drukkerij, droogkuis of stelplaats voor het openbaar vervoer was.

Eigenaars kunnen informatie over de verontreiniging vinden op de nieuwe kaart of via de Woningpas, een digitaal paspoort van een woning of perceel in Vlaanderen. De bodemverontreinigingsfiche omvat een overzicht van de (historische) risicoactiviteiten op de grond, de uitgevoerde bodemonderzoeken, en de verontreinigingen die zijn gevonden en eventueel nog verder onderzocht of gesaneerd moeten worden.
Kan u als particulier opdraaien voor een risicogrond?

‘De kans is klein als u de grond na 1995 hebt gekocht’, zegt Verheyen. Sindsdien is bij elke verkoop een bodemattest met alle informatie over de grond verplicht.

Voor risicogronden is een oriënterend bodemonderzoek verplicht. Op basis daarvan wordt duidelijk of bijkomend onderzoek en/of sanering nodig is. ‘Particulieren kunnen de grond niet verkopen als nog zo’n onderzoek nodig is’, zegt Verheyen. Als eruit blijkt dat de verkoper niet schuldig is aan de vervuiling, kan de grond verkocht worden. De koper weet dan dat verdere actie nodig is, maar dat hij niet voor de kosten hoeft op te draaien.

Particulieren kunnen een grond niet verkopen als nog een oriënterend bodemonderzoek nodig is.

‘Sinds 2018 worden de kosten van een eerste oriënterend onderzoek bij particulieren gedragen door OVAM als het gaat om historische activiteiten en ze de vervuiling niet zelf veroorzaakt hebben. Ook voor verder onderzoek en sanering is de kans groot dat OVAM de kosten draagt.’

Het bodemattest geeft juridische zekerheid. ‘Als na de koop blijkt dat er toch een vervuiling was, dan kan de koper met het bodemattest aantonen dat die niet zijn schuld is. Hij moet dan ook niet opdraaien voor de kosten’, zegt Verheyen.
Wat als u voor 1995 kocht en dus geen bodemattest hebt?

U kunt nog altijd een bodemattest aanvragen of via bodemkwaliteit.be nagaan welke informatie er is over uw grond. In het leeuwendeel van de gevallen zal het niet om een risicogrond gaan.

‘Blijkt uw woning te staan op een van de 35.000 risicogronden die nog niet onderzocht zijn, dan moet nog bodemonderzoek gebeuren en indien nodig een sanering’, zegt Verheyen. Ook hier kan een eigenaar vrijstelling vragen als het om een verontreiniging gaat waaraan hij geen schuld heeft.

‘Het kan wel dat een grond al decennia in dezelfde handen is, maar er pakweg 50 jaar geleden een risicoactiviteit op uitgeoefend is door de eigenaar of door een exploitant. Dan bent u onderzoeks- en saneringsplichtig’, zegt Verheyen.

Het Bodemdecreet bepaalt wie de plicht heeft te onderzoeken en eventueel te saneren, maar dat is niet noodzakelijk de vervuiler. Dat moet tijdverlies door juridische procedures vermijden. Achteraf kunnen de kosten verhaald worden op de aansprakelijke vervuiler.

Ook al ligt u zelf aan de basis van een vervuiling, toch kunt u voor onderzoek en sanering soms ook terugvallen op een sectorfonds.

Wat als u zelf de vervuiler bent?

Bent u zelf verantwoordelijk voor historische vervuiling, bijvoorbeeld omdat u een droogkuis of drukkerij uitbaatte? ‘Ook al ligt u zelf aan de basis, toch kunt u voor onderzoek en sanering soms ook terugvallen op een sectorfonds, waarbij u kunt aansluiten’, zegt Verheyen. Zo zijn er fondsen voor de droogkuis-, garage- of carrosseriesector. Particulieren met een lekkende stookolietank kunnen aankloppen bij Promaz.

Weet dat ook een erfenis een overdracht is, waarbij een bodemattest nodig is. ‘Erfgenamen kunnen voor vervuiling veroorzaakt door hun ouders terugvallen op de sectorfondsen’, zegt Verheyen.
Wat als de vervuiling van een andere kavel komt?

‘Als verontreiniging zich verspreid heeft naar andere kavels, dan staan die op de kaart als verspreidingsperceel. Niet u, maar de veroorzaker moet instaan voor de onderzoeken en eventuele verdere stappen’, zegt Verheyen.

Zo zullen mensen in het centrum van Zwijndrecht zien dat er op hun grond pfas-vervuiling is, maar dat de oorzaak elders ligt.
Kunt u blijven wonen op een risicogrond?

‘Dat hangt af van de aard van de vervuiling’, zegt Verheyen. Daarbij kunnen bepalingen of adviezen gelden. Zo kan het dat u beter geen groenten uit de moestuin of eieren van eigen kippen eet. Soms zijn er adviezen dat u altijd de handen moet wassen als u in de tuin hebt gewerkt. Er kunnen ook voorzorgsmaatregelen gelden, waardoor u op de grond kunt wonen, maar bijvoorbeeld bij grondwerken altijd een onderzoek moet laten uitvoeren.

Bron: www.detijd.be